Μπάθ. Τα ιαματικά λουτρά της Αγγλίας
- Κωνσταντίνος Νέζης
Νοτιοδυτικά του Λονδίνου και σε απόσταση 156 χιλιομέτρων βρίσκεται το Μπάθ. Χτισμένο στην κοιλάδα του ποταμού Avon, αποτελεί, από τη ρωμαϊκή εποχή, έναν τόπο χαλάρωσης και αναψυχής. Το 1987 ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και έλκει εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο. Στο Μπάθ μπορείτε να επισκεφτείτε μουσεία και γκαλερί, να δοκιμάσετε τοπικές συνταγές στα εστιατόρια και τις παμπ και να απολαύσετε ποικίλα καλλιτεχνικά δρώμενα.
Οι ανασκαφές και τα αρχαιολογικά ευρήματα έχουν δείξει, ότι η περιοχή του Μπάθ κατοικείται από την εποχή του Χαλκού. Οι θερμές πηγές τράβηξαν την προσοχή των γηγενών κατοίκων, οι οποίοι έχτισαν ένα μικρό βωμό αφιερωμένο στη θεά Sulis. Γι’ αυτούς ήταν η θεά της γονιμότητας, της ζωής και της υγείας. Οι Ρωμαίοι αργότερα έχτισαν γύρω από τις θερμές πηγές ένα συγκρότημα ιαματικών λουτρών και ναό αφιερωμένο στη θεά Sulis-Minerva. Ίδρυσαν και μια μικρή πόλη με το όνομα Aquae Sulis, που σημαίνει τα νερά της Sulis. Η πόλη και τα λουτρά οχυρώθηκαν με τείχος και άκμασαν για τρεις αιώνες περίπου. Το τέλος της ρωμαϊκής κυριαρχίας, η φυγή των Ρωμαίων από τα βρετανικά νησιά και η άνοδος της στάθμης των νερών του Avon είχαν ως συνέπεια την εγκατάλειψη και ερήμωση της αρχαίας πόλης.
Τον 9ο αιώνα το Μπάθ αποτέλεσε τμήμα ενός δικτύου οχυρωμένων τοποθεσιών για την προστασία της αγγλικής γης από τις επιδρομές των Βίκινγκς. Είχε τείχος μήκους 1.257 μέτρων και φρουρά 1.000 αντρών. Στο πέρασμα των χρόνων αναδείχτηκε σε κέντρο παραγωγής μαλλιού και κοπής νομισμάτων. Τον 10ο αιώνα χτίστηκε το πρώτο Αββαείο και έγινε η έδρα της αρχιεπισκοπής. Εκεί το 973 μ.Χ. ο Έντγκαρ στέφθηκε βασιλιάς της Αγγλίας. Σε όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα, η φήμη των ιαματικών νερών είχε ως συνέπεια πολλοί άρρωστοι να επισκέπτονται το Μπάθ για τη θεραπεία τους στα νέα λουτρά που χτίστηκαν γύρω από τις θερμές πηγές.
Το Μπάθ άρχισε να αλλάζει όψη στη διάρκεια της βασιλείας της Ελισάβετ Α΄ τον 16ο αιώνα. Με διάταγμα της βασίλισσας χαρακτηρίστηκε πόλη και απέκτησε δήμαρχο. Τα παλιά κτίρια και τα λουτρά ανακαινίστηκαν σε μεγάλο βαθμό. Άρχισε να γίνεται πόλος έλξης της αριστοκρατίας. Στον εμφύλιο πόλεμο (1642-1651) άλλαξε χέρια δυο φορές. Έκτοτε η οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης υπήρξε ραγδαία. Τον 18ο και 19ο αιώνα το Μπάθ επεκτάθηκε με την κατασκευή περισσότερων κτιρίων και δρόμων. Σε διάστημα δυο αιώνων χτίστηκαν μερικά από τα πιο διάσημα αξιοθέατα, όπως η γέφυρα Pulteney, το Royal Crescent, το Βασιλικό Θέατρο, το Circus κ.α. Στις αρχές του 20ου αιώνα είχε 65.000 κατοίκους περίπου και βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς στον Β΄ Π.Π. Μεταπολεμικά η πόλη άλλαξε με την απορρόφηση γειτονικών οικισμών και το χτίσιμο σύγχρονων κατοικιών.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αξιοθέατα του Μπάθ είναι η γέφυρα Pulteney στον ποταμό Avon. Κατασκευάστηκε τον 18ο αιώνα από τον αρχιτέκτονα Ρόμπερτ Άνταμ και έχει μήκος 45 μέτρα και πλάτος 18 μ. Είναι μια από τις τέσσερις γέφυρες στον κόσμο που έχουν καταστήματα στις δυο πλευρές τους. Ο Άνταμ εμπνεύστηκε από τη γέφυρα Ριάλτο στη Βενετία, η οποία είναι δημιούργημα του Ιταλού αρχιτέκτονα Andrea Palladio.
Το όνομα της προέρχεται από την οικογένεια πολιτικών Pulteney, η οποία κατείχε εκτάσεις γης στην περιοχή του Bathwick, ανατολικά του Μπάθ. Ο William Pulteney, 1ος κόμης του Μπάθ, σχεδίαζε τη δημιουργία μιας νέας πόλης εκεί. Επειδή η χρήση των πλοιαρίων για τη διάσχιση του ποταμού ήταν δύσκολη, αποφάσισε την κατασκευή μιας γέφυρας που θα συνέδεε τις δυο όχθες και διευκόλυνε τη μετακίνηση ανάμεσα στις δυο περιοχές.
Τα Ρωμαϊκά Λουτρά αποτελούν το σήμα κατατεθέν της πόλης και έναν από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς στην Αγγλία. Κατασκευάστηκαν τον 1ο αιώνα μ.Χ. με προτροπή του αυτοκράτορα Κλαυδίου και λειτούργησαν για περισσότερο από 300 χρόνια. Ήταν τα μεγαλύτερα ιαματικά λουτρά του αρχαίου κόσμου.
Το Αββαείο είναι ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα στην καρδιά της πόλης του Μπαθ, δίπλα στα Ρωμαϊκά Λουτρά. Λειτουργεί ακόμα ως τόπος προσευχής και λατρείας. Επίσης φιλοξενεί στους χώρους του πολιτιστικές εκθέσεις, συναυλίες, διαλέξεις και κοινωνικές τελετές. Ανήκει στην Εκκλησία της Αγγλίας και χτίστηκε τον 7ο αιώνα. Αρχικά ήταν μοναστήρι των Βενεδικτίνων. Αναβαθμίστηκε σε καθεδρικό ναό και έγινε η έδρα του πρώτου Αρχιεπισκόπου του Μπάθ το 1090. Ο νέος ναός ήταν μεγαλύτερος και αφιερωμένος στους αποστόλους Πέτρο και Παύλο. Στους επόμενους αιώνες η έδρα της Αρχιεπισκοπής άλλαξε πολλές φορές με αποτέλεσμα στις αρχές του 16ου αιώνα, το Αββαείο να είναι ερειπωμένο. Με πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου Όλιβερ Κίνγκ συγκεντρώθηκαν χρήματα για την ανακατασκευή του.
Δυστυχώς όμως δε γλίτωσε από το διάταγμα Διάλυσης των Μοναστηριών του βασιλιά Ερρίκου 8ου μεταξύ 1536 και 1541. Η βασίλισσα Ελισάβετ Α΄ διέταξε το 1574 την ανακατασκευή του και τη λειτουργία του ως ενοριακή εκκλησία του Μπάθ. Τον 19ο αιώνα πραγματοποιήθηκε η μεγάλη ανακαίνιση και ανακατασκευή του ναού από τον αρχιτέκτονα Sir George Gilbert Scott.
Το Royal Crescent είναι ένα συγκρότημα 30 κατοικιών σε σχήμα ημισελήνου. Αρχιτέκτονας του ήταν ο Τζον Γούντ ο Νεότερος, ο οποίος σχεδίασε και έκτισε αυτές τις κατοικίες μεταξύ 1767 και 1774. Αποτελεί τυπικό δείγμα της Γεωργιανής αρχιτεκτονικής σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο. Αν και το εσωτερικό των κατοικιών έχει αλλάξει με το πέρασμα των αιώνων, οι προσόψεις τους παραμένουν οι ίδιες από την αρχή.
Το συγκρότημα έχει μήκος 150 μέτρα και ύψος 15. Το υλικό κατασκευής του είναι η πέτρα. Οι στέγες είναι φτιαγμένες από σχιστόλιθο και το μέγεθος των κατοικιών είναι το ίδιο. Ο πρώτος όροφος έχει 114 κολώνες ιωνικού ρυθμού. Στην κεντρική κατοικία του Royal Crescent λειτουργεί σήμερα το 5 αστέρων Royal Crescent Hotel & Spa.
Το Circus είναι ακόμα ένα διάσημο αξιοθέατο στο Μπάθ. Κατασκευάστηκε τον 18ο αιώνα από τον Τζον Γούντ τον Πρεσβύτερο και αποτελείται από πολυτελείς κατοικίες σε σχήμα κύκλου. Ο κύκλος δεν είναι κλειστός, αλλά διαθέτει τρεις εισόδους και η διάμετρος του είναι ίδια με αυτή του Stonehenge. Οι κατοικίες είναι χωρισμένες σε τρία συγκροτήματα ίσου μεγέθους. Στο κέντρο υπάρχει ένας στρογγυλός κήπος με έναν πλάτανο στη μέση.
Το ιστορικό κτίριο του Grand Pump Room βρίσκεται δίπλα στα Ρωμαϊκά Λουτρά. Στο εσωτερικό του αναβλύζει πόσιμο νερό από τις θερμές πηγές του Μπάθ. Άρχισε να κατασκευάζεται από τον Thomas Baldwin το 1786 και τελείωσε με τα σχέδια του αρχιτέκτονα John Palmer το 1799.
Η κεντρική είσοδος του κτιρίου είναι μεγαλοπρεπής με τέσσερις κίονες κορινθιακού ρυθμού. Πάνω από τους κίονες διαβάζουμε το αρχαίο ελληνικό ρητό ΑΡΙΣΤΟΝ ΜΕΝ ΥΔΩΡ, που σημαίνει «το νερό είναι άριστο» και προέρχεται από τον Α΄ Ολυμπιόνικο του Πινδάρου προς τον Ιέρωνα των Συρακουσών. Στο εσωτερικό του υπάρχει εστιατόριο. Η κεντρική αίθουσα είναι διακοσμημένη με έργα ζωγράφων του 18ου αιώνα. Το πόσιμο νερό τρέχει από ένα μαρμάρινο βάζο και είναι κατάλληλο για θεραπευτικούς λόγους.