Menu
Κωνσταντίνος Νέζης
Το Νιόκαστρο δεσπόζει επιβλητικό πάνω στο λόφο στη νοτιοδυτική πλευρά της Πύλου και αποτελεί ένα από τα καλύτερα διατηρημένα κάστρα της Ελλάδος. Είναι ένας πολιτιστικός πολυχώρος για την ευρύτερη περιοχή, καθώς περιλαμβάνει το αρχαιολογικό μουσείο της Πύλου και το μουσείο ενάλιων αρχαιοτήτων, ενώ φιλοξενεί κατά καιρούς υπαίθριες εκθέσεις και καλλιτεχνικά δρώμενα.
Το Νιόκαστρο χτίστηκε από τους Τούρκους το 1573, δυο χρόνια μετά τη ναυμαχία της Ναυπάκτου για τον έλεγχο της νότιας εισόδου του κόλπου του Ναβαρίνου και ως βάση του τουρκικού στόλου. Αντικατέστησε το Παλαιόκαστρο. Από εκεί ξεκίνησε ο οθωμανικός στόλος για την εισβολή στην Κρήτη στα πλαίσια του Ε’ Βενετοτουρκικού Πολέμου (1645-1669) ή Κρητικού Πολέμου, που έληξε με την πτώση του Χάνδακα στα χέρια των Τούρκων.
Καταλήφθηκε το 1686 από τους Βενετούς του Φραντσέσκο Μοροζίνι και έγινε η διοικητική έδρα του Βασιλείου του Μορέως για τα επόμενα 29 χρόνια. Η ενετική κυριαρχία κράτησε έως το 1715. Οι Τούρκοι με μια σύντομη εκστρατεία κατέλαβαν το κάστρο αμαχητί και το κράτησαν έως το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.
Οι Έλληνες κατέλαβαν το κάστρο της Πύλου στις 9 Αυγούστου 1821. Το 1825 ο Ιμπραήμ αποβιβάστηκε στην Πελοπόννησο και νίκησε τους επαναστατημένους Έλληνες στη μάχη του Κρεμμυδίου στις 7 Απριλίου. Αφού κυρίευσε τη Σφακτηρία και έσφαξε τους 200 υπερασπιστές της, έσφιξε την πολιορκία του Νιόκαστρου. Διέκοψε την παροχή νερού από το υδραγωγείο και άρχισε να το κανονιοβολεί για τρεις ημέρες. Οι κακουχίες και η έλλειψη εφοδίων ανάγκασαν τους Έλληνες να το παραδώσουν στις 11 Μαΐου 1825. Έτσι το Νιόκαστρο έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Δυο χρόνια αργότερα, η ήττα των Οθωμανών στη ναυμαχία του Ναβαρίνου το 1827 ανάγκασε τον Ιμπραήμ να εγκαταλείψει την Πελοπόννησο, με εξαίρεση την αιγυπτιακή φρουρά που παρέμεινε στο Νιόκαστρο έως τον Αύγουστο του 1828, όταν παραδόθηκε στα γαλλικά στρατεύματα του στρατηγού Μαιζών.
Η ίδρυση της πόλης της Πύλου οδήγησε στη σταδιακή εγκατάλειψη του κάστρου. Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αποτέλεσε βάση και ορμητήριο των γερμανικών και ιταλικών δυνάμεων. Μετά τον πόλεμο μετατράπηκε σε φυλακή έως το 1953, όταν η Αρχαιολογική Υπηρεσία ανέλαβε τη συντήρηση και ανάδειξη του.
Το Νιόκαστρο χωρίζεται σε δυο μέρη. Τον μεγάλο περίβολο και την ακρόπολη. Η κατασκευή του στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα ακολουθεί τις εξελίξεις στην πολεμική τέχνη της εποχής με τη διάδοση και χρήση των πυροβόλων όπλων. Τα τείχη του είναι πέτρινα με χαμηλό προφίλ και κεκλιμένα, ενώ διαθέτουν ισχυρούς προμαχώνες. Οι πιο σπουδαίοι από αυτούς είναι ο «Έβδομος» στη δυτική πλευρά του εξωτερικού τείχους και ο προμαχώνας της Santa Maria στη βόρεια πλευρά.
Η ακρόπολη του κάστρου έχει σχήμα εξαγώνου και βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο του λόφου. Περιβάλλεται από τάφρο και πέντε προμαχώνες. Περιμετρικά της κεντρικής αυλής της ακρόπολης βρίσκονταν τα κελιά των κρατουμένων. Σήμερα οι χώροι αυτοί εξυπηρετούν τις ανάγκες του Κέντρου Υποβρύχιας Αρχαιολογίας.
Στον μεγάλο περίβολο βρίσκεται ο Ιερός Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Χτίστηκε αρχικά από τους Τούρκους ως τζαμί στα χρόνια του σουλτάνου Μουράτ Γ’ και μετατράπηκε σε καθολική εκκλησία στη διάρκεια της Ενετοκρατίας. Το μνημείο αποτελείται από προστώο και τον κύριο ναό, ενώ στη νοτιοδυτική γωνία σώζεται η βάση του μιναρέ. Στο προστώο, όπου βρίσκεται η κύρια είσοδος του ναού, υπάρχει τοξωτή πεσσοστοιχία από έξι πεσσούς που εδράζονται σε υψηλό κρηπίδωμα. Ο ναός είναι κατασκευασμένος από πωρόλιθο και έχει σχήμα τετραγώνου.
Το μακρόστενο κτίριο κόντα στην είσοδο του κάστρου αποτελούσε τους στρατώνες του Γάλλου στρατηγού Μαιζών και σήμερα στεγάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο της Πύλου. Σε κεντρικό σημείο εντός του μεγάλου περιβόλου βρίσκεται το κτίριο Πασά που στεγάζει σήμερα το Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων.
