Το ανάκτορο του Νέστορα
Κωνσταντίνος Νέζης
06/07/2023
Menu
Η αρχαία Μεσσήνη ήταν πόλη της Μεσσηνίας. Πήρε το όνομα της από τη βασίλισσα Μεσσήνη, η οποία ήταν κόρη του βασιλιά του Άργους Τριόπα. Το μέγεθος και τα οικοδομήματα του αρχαιολογικού χώρου αποζημιώνουν τον επισκέπτη για το ταξίδι του και τον προσκαλούν να γυρίσει πίσω στο χρόνο ακμής της σπουδαίας αυτής πόλης.
Η πόλη ιδρύθηκε από το στρατηγό Επαμεινώνδα το 370 π.Χ. μετά τη νίκη του επί των Σπαρτιατών του Κλεόμβροτου Α΄ στην περίφημη μάχη των Λεύκτρων. Η Μεσσήνη ήταν η πρωτεύουσα των ελεύθερων Μεσσήνιων και το κέντρο πολλών πολιτιστικών και οικονομικών δραστηριοτήτων της Μεσσηνίας για χίλια χρόνια περίπου έως την επίθεση του βασιλιά των Γότθων Αλάριχου το 395 μ.Χ., που κατάστρεψε την πόλη. Έκτοτε η πόλη πέρασε στην αφάνεια.
Ήταν μεγάλη σε έκταση πόλη και περιβαλλόταν με λίθινο τείχος, το οποίο είχε δυο μεγάλες πύλες. Την Αρκαδική πύλη που έβλεπε προς τη μεριά της Μεγαλόπολης και τη Λακωνική. Σε όλο το τείχος υπήρχαν επίσης τετράγωνοι και στρογγυλοί πύργοι. Σήμερα σώζεται σε καλή κατάσταση η Αρκαδική πύλη. Η αρχαία Μεσσήνη ήταν κτισμένη σύμφωνα με το ιπποδάμειο σύστημα, το οποίο είχε εφαρμοστεί επιτυχώς και στην πόλη του Πειραιά. Εμπνευστής του ήταν ο Ιππόδαμος ο Μιλήσιος που έζησε τον 5ο αιώνα π.Χ.
Οι πρώτες ανασκαφές ξεκίνησαν το 1895 από τον Θεμιστοκλή Σοφούλη και συνεχίστηκαν το 1909 και 1925. Μετά τον πόλεμο συνεχίστηκαν από τον γραμματέα της Αρχαιολογικής Εταιρίας Αναστάσιο Ορλάνδο, ο οποίος έφερε στο φως το μεγαλύτερο μέρος του Ασκληπιείου της πόλης. Το 1986 ανέλαβε τις ανασκαφές ο Πέτρος Θέμελης, ο οποίος αποκάλυψε και αναστήλωσε όλα τα δημόσια και ιερά οικοδομήματα της αρχαίας πόλης.
Το Θέατρο είναι το πρώτο μνημείο που συναντά ο επισκέπτης με την είσοδο του στον αρχαιολογικό χώρο. Βρίσκεται στη δεξιά πλευρά και η κατασκευή του είναι μνημειώδης. Άρχισε να χτίζεται τον 3ο αιώνα π.Χ. Το κοίλο του θεάτρου εδράζεται σε τεχνητή επίχωση και περιβάλλεται από ισχυρό αναλημματικό τοίχο. Ο τοίχος αυτός σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση και η κατασκευή του είναι όμοια με τα τείχη της αρχαίας πόλης. Το θέατρο διέθετε 11 κερκίδες και η σκηνή του ήταν τριώροφη με μήκος 33 μ. Η ορχήστρα ήταν στρωμένη με λίθινες πλάκες. Από τον 4ο αιώνα μ.Χ. αρχίζει η εγκατάλειψη και η σταδιακή διάλυση του.
Μετά το Θέατρο συναντούμε την Κρήνη της Αρσινόης. Κατασκευάστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. Η δεξαμενή της κρήνης είχε μήκος 40 μέτρα και το νερό προέρχονταν από την πηγή Κλεψύδρα που βρίσκεται μέσα στο χωριό Μαυρομάτι. Η κρήνη συνέχισε να λειτουργεί και μετά το τέλος του αρχαίου κόσμου. Τον 6ο αιώνα μ.Χ. χτίστηκε υδρόμυλος που εξυπηρετούσε τις ανάγκες των λιγοστών κατοίκων της περιοχής.
Συνεχίζοντας την επίσκεψη μας στο χώρο, συναντούμε τα ερείπια του ναού της Μεσσήνης. Η Μεσσήνη υπήρξε μυθική βασίλισσα της Μεσσηνίας. Στο χώρο της Αγοράς υπήρχε ναός αφιερωμένος σε αυτήν και μέσα σε αυτόν το λατρευτικό άγαλμα της θεοποιημένης βασίλισσας. Στη νότια πλευρά του βρέθηκαν βάθρα χάλκινων ανδριάντων των Ρωμαίων αυτοκρατόρων.
Η Αγορά βρίσκεται δίπλα στην κρήνη της Αρσινόης. Χτίστηκε στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. και ήταν μεγαλύτερη σε διαστάσεις από το Ασκληπιείο. Στη βόρεια πλευρά υπήρχε μεγάλη διώροφη στοά που λειτουργούσε ως χώρος αναψυχής.
Το Ασκληπιείο υπήρξε το σπουδαιότερο και λαμπρό οικοδόμημα της αρχαίας Μεσσήνης. Είχε σχήμα τετραγώνου και στο κέντρο του υπήρχε ναός αφιερωμένος στη λατρεία του Ασκληπιού και της μυθικής βασίλισσας Μεσσήνης. Το συγκρότημα του Ασκληπιείου κατασκευάστηκε προς τα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ. Περιβάλλεται από τέσσερις διπλές στοές, στις οποίες υπήρχαν 140 βάθρα για χάλκινους ανδριάντες πολιτικών. Ανατολικά του τεράστιου οικοδομήματος υπήρχαν άλλα μικρότερα, όπως το Εκκλησιαστήριο, η αίθουσα Αρχείου, το Πρόπυλο και το Βουλευτήριο.
Δίπλα στο Ασκληπιείο βρισκόταν το Εκκλησιαστήριο, που έμοιαζε με μικρό θέατρο. Είχε ορχήστρα και σκηνή, ενώ το κοίλο ήταν χωρισμένο σε δυο διαζώματα. Η αίθουσα του Αρχείου είχε δημόσιο χαρακτήρα. Ήταν κτισμένη δίπλα στο Βουλευτήριο και εκεί βρισκόταν το Αρχείο του Γραμματέως των Συνέδρων του Βουλευτηρίου.
Το Βουλευτήριο βρισκόταν δίπλα στην αίθουσα των Αρχείων. Είχε σχήμα τετράγωνο και εκεί λάμβαναν χώρα οι συνεδριάσεις της ιερής Γερουσίας της Μεσσήνης, που αποτελούνταν από 76 συνέδρους.
Στη βόρεια πλευρά του χώρου υπήρχε το Σεβάστειο ή Καισάρειο. Διέθετε δυο αίθουσες που ήταν αφιερωμένες στη θεά Ρώμη και στον Καίσαρα Αύγουστο. Στα δωμάτια του φιλοξενούνταν επίσημοι καλεσμένοι που θα παρακολουθούσαν τις γιορτές προς τιμή του Ασκληπιού. Όπως και με τα υπόλοιπα κτίσματα της πόλης, έτσι και το συγκρότημα του Ασκληπιείου άρχισε να παρακμάζει στις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ.
Μετά το Ασκληπιείο ο επισκέπτης συναντά το επιβλητικό Στάδιο της πόλης με τους χώρους του Γυμνασίου γύρω του. Όλο το συγκρότημα του Σταδίου είναι επιβλητικό. Το ανακαλυφθέν τμήμα του περιλαμβάνει 18 κερκίδες και ισάριθμες σειρές εδωλίων. Γύρω από το Στάδιο υπάρχουν οι στοές του Γυμνασίου. Η βόρεια στοά αποτελείται από διπλή κιονοστοιχία, ενώ η δυτική στοά δεν είναι ολοκληρωμένη και ενώνονταν με την παλαίστρα. Στο Γυμνάσιο γίνονταν εκθέσεις έργων τέχνης και σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Στη νότια πλευρά του Σταδίου αντικρύζει ο επισκέπτης το Ηρώο. Είναι ένας δωρικός ναός με τέσσερις κίονες στην πρόσοψη του. Το Ηρώο ήταν ταφικό μνημείο, ένα είδος μαυσωλείου, στο οποίο ενταφιάστηκαν ο ισόβιος αρχιερέας και ελλαδάρχης της αρχαίας Μεσσήνης Σαϊθίδας και τα μέλη της οικογένειας του.
