Μπάθ. Τα ιαματικά λουτρά της Αγγλίας
Κωνσταντίνος Νέζης
04/02/2020
Γιόρκ. Το μεσαιωνικό διαμάντι της Αγγλίας
-
Κωνσταντίνος Νέζης
Κωνσταντίνος Νέζης
«Η ιστορία του Γιόρκ είναι η ιστορία της Αγγλίας» είχε δηλώσει το 1923 ο Δούκας του Γιόρκ και μελλοντικός βασιλιάς Γεώργιος ΣΤ’. Πράγματι, το Γιόρκ είναι μια από τις ωραιότερες και γραφικές πόλεις της Αγγλίας. Κάθε πτυχή της σύγχρονης ζωής στο Γιόρκ είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το παρελθόν του. Οι δρόμοι και τα κτίρια στο ιστορικό κέντρο της πόλης είναι πολύ καλά διατηρημένα. Το Γιόρκ δε μοιάζει με καμία άλλη αγγλική πόλη. Τριάντα μουσεία παγκόσμιας εμβέλειας και μια ακμάζουσα πολιτιστική σκηνή σας περιμένουν να τα ανακαλύψετε.
Τα ευρήματα των ανασκαφών έδειξαν ότι η περιοχή γύρω από τη σημερινή πόλη του Γιόρκ παρουσιάζει ίχνη κατοίκησης από τη Μεσολιθική Περίοδο. Η ρωμαϊκή πόλη Eboracum, που αργότερα μετονομάστηκε σε Γιόρκ, ιδρύθηκε το 71 μ.Χ., όταν η ενάτη λεγεώνα κατασκεύασε ένα οχυρό στις όχθες του ποταμού Ους, προκειμένου να ελέγξει την περιοχή και να αντιμετωπίσει τοπικές εξεγέρσεις. Η μόνιμη παρουσία των λεγεωνάριων έδωσε την ευκαιρία στους ντόπιους να αρχίσουν τις εμπορικές συναλλαγές μαζί τους. Δίπλα στο οχυρό ιδρύθηκε ένας οικισμός και ανοίχτηκαν δρόμοι που συνέδεαν τις δυο όχθες του ποταμού. Η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής ήταν ραγδαία και στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ. το Eboracum ήταν μια ακμάζουσα πόλη και η βορειότερη επαρχιακή πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Εκεί ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας το 306 ο Κωνσταντίνος.
Μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, το Eboracum μετονομάστηκε σε Εoforwic και έγινε η πρωτεύουσα του αγγλοσαξονικού βασιλείου της Νορθουμβρίας. Ο βασιλιάς Edwin έχτισε εκεί την πρώτη χριστιανική εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Πέτρο. Οι Βίκινγκς εισέβαλαν στη Νορθουμβρία το 866 και το Εoforwic αποτέλεσε το εμπορικό κέντρο τους για τους επόμενους δύο αιώνες με την ονομασία Jórvík. Οι Βίκινγκς που εγκαταστάθηκαν στο Jórvík ήταν ως επί το πλείστον ειρηνικοί. Καλλιεργούσαν τη γη και ήταν σπουδαίοι τεχνίτες, έμποροι, καλλιτέχνες, μηχανικοί και ναυπηγοί.
Οι Νορμανδοί του Γουλιέλμου του Κατακτητή εισέβαλαν στην Αγγλία το 1066 και κατέκτησαν το Γιόρκ το 1068. Οι κάτοικοι του επαναστάτησαν ανεπιτυχώς δυο φορές κατά της νορμανδικής κυριαρχίας. Η βόρεια Αγγλία υποτάχτηκε ολοκληρωτικά στον Γουλιέλμο το 1070. Τη χρονιά εκείνη άρχισε να χτίζεται και ο Καθεδρικός ναός υπό την επίβλεψη του Αρχιεπισκόπου Thomas of Bayeux. Οι Νορμανδοί έχτισαν επίσης το Αββαείο της Αγίας Μαρίας, που εξελίχθηκε στο πλουσιότερο και μεγαλύτερο μοναστήρι των Βενεδικτίνων στη βόρεια Αγγλία.
Το Γιόρκ ήταν στη διάρκεια του Μεσαίωνα η σπουδαιότερη πόλη της Αγγλίας. Το εμπόριο μαλλιού και άλλων αγαθών έφεραν έσοδα στην πόλη. Τα τείχη της και τα παλιά ξύλινα κτίρια των Βίκινγκ επισκευάστηκαν και ξαναχτίστηκαν με πέτρα. Ο βασιλιάς Εδουάρδος Α’ μετέτρεψε το Γιόρκ σε ορμητήριο για τον πόλεμο κατά των Σκωτίας στα τέλη του 13ου αιώνα. Αργότερα, η πόλη συμμετείχε στον Πόλεμο των Ρόδων (1455-1487) ανάμεσα στους οίκους των Γιόρκ και Λάνκαστερ για τον έλεγχο του αγγλικού θρόνου. Τον Οκτώβριο του 1536 ξεκίνησε από το Γιόρκ η εξέγερση των Καθολικών της βόρειας Αγγλίας που έμεινε γνωστή ως το Προσκύνημα της Χάριτος. Ήταν ένα κίνημα κατά της απόφασης του Ερρίκου Η’ να αποσχιστεί η Αγγλική εκκλησία από την Καθολική. Η επανάσταση έληξε άδοξα με την εκτέλεση των ηγετών της. Στο τέλος του Αγγλικού εμφυλίου πολέμου (1642-1651), το Γιόρκ ήταν η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Αγγλίας μετά το Λονδίνο και το Νόριτς.
Τον 18ο αιώνα, παρέμεινε το διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο της κομητείας του Γιορκσάιρ, ενώ χάρη στους εύπορους κατοίκους του, αναπτύχθηκε και κοινωνικά. Ιδρύθηκαν πολλές μικρές επιχειρήσεις και καταστήματα. Έτσι μετατράπηκε σε κέντρο εμπορίου, αναψυχής και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Στην αρχή της βιομηχανικής επανάστασης, το Γιόρκ έπαιξε καθοριστικό ρόλο ως σιδηροδρομικός κόμβος στην Αγγλία το 1839. Άνοιξαν επίσης πολλές κλωστοϋφαντουργικές μονάδες και εργοστάσια σοκολάτας, ενώ το 1884 η πόλη απέκτησε δικό της ταχυδρομείο. Το Γιόρκ βομβαρδίστηκε ανελέητα από τους Γερμανούς κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Μετά τον πόλεμο η πόλη αναπτύχθηκε ραγδαία και σήμερα είναι η καλύτερα διατηρημένη μεσαιωνική πόλη σε όλη την Αγγλία. Ψηφίστηκε ως η Ευρωπαϊκή Τουριστική Πόλη της Χρονιάς τον Ιούνιο του 2007, ενώ το 2018 η εφημερίδα Sunday Times χαρακτήρισε το Γιόρκ ως το καλύτερο μέρος για να ζήσει κάποιος στη Βρετανία. «Είναι ο τέλειος συνδυασμός πολιτιστικής κληρονομιάς και υψηλής τεχνολογίας».
Το Γιόρκ είναι γνωστό για την πλούσια ιστορία και τα εντυπωσιακά αξιοθέατα του. Ο Καθεδρικός ναός του ξεχωρίζει ως ένας από τους μεγαλύτερους στην Ευρώπη. Τα μεσαιωνικά τείχη του είναι καλοδιατηρημένα και προσφέρουν μια ανεπανάληπτη ευκαιρία για βόλτα γύρω από την πόλη. Μια επίσκεψη στο μουσείο του κάστρου δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να δουν και να μάθουν πως ήταν η ζωή στο Γιόρκ στη διάρκεια του Μεσαίωνα.
Ο Πύργος του Κλίφορντ είναι το μεγαλύτερο τμήμα από το κάστρο του Γιόρκ που έχει απομείνει σήμερα. Προσφέρει απαράμιλλη θέα στην πόλη, ενώ η ανακαίνιση του το 2022 κάνει την περιήγηση στο εσωτερικό του πιο προσιτή και ευχάριστη.
Σύμβολο περηφάνιας και δύναμης των βασιλιάδων της Αγγλίας, ο πύργος χτίστηκε αρχικά από τον Γουλιέλμο τον Κατακτητή για να υποτάξει τους επαναστάτες του βορρά και κάηκε δύο φορές ολοσχερώς, πριν ξαναχτιστεί από τον Ερρίκο Γ΄ τον 13ο αιώνα.
Ο πύργος πήρε το όνομά του από ένα φρικιαστικό περιστατικό στη μακρά ιστορία του, όταν ο βαρώνος Ρότζερ ντε Κλίφορντ (1300-1322) εκτελέστηκε για προδοσία εναντίον του βασιλιά Εδουάρδου Β΄ και κρεμάστηκε με αλυσίδες από τα τείχη του πύργου.
Ο Καθεδρικός ναός του Γιόρκ είναι ένας από τους πιο μεγαλοπρεπείς καθεδρικούς ναούς στον κόσμο. Από τον 7ο αιώνα έως σήμερα, βρίσκεται στο κέντρο της χριστιανικής λατρείας στη βόρεια Αγγλία και αφηγείται την ιστορία του Ιησού Χριστού και της Χριστιανοσύνης. Προσελκύει ανθρώπους από όλο τον κόσμο για πάνω από 1000 χρόνια.
Είναι η έδρα του αρχιεπισκόπου του Γιόρκ, του δεύτερου τη τάξει στην ιεραρχία της Εκκλησίας της Αγγλίας. Χτιζόταν από τον 13ο έως τον 15ο αιώνα. Ο ναός διατηρεί το μεγαλύτερο μέρος των μεσαιωνικών βιτρό του. Το ανατολικό παράθυρο, το οποίο απεικονίζει την Τελική Κρίση, είναι η μεγαλύτερη έκταση μεσαιωνικών βιτρό στον κόσμο. Το βόρειο εγκάρσιο κλίτος περιέχει το παράθυρο των Πέντε Αδελφών, το οποίο αποτελείται από πέντε ψηλά και λεπτά παράθυρα από γυαλί γκριζάι ύψους 16,3 μέτρων.
Τα τείχη τoυ Γιόρκ αποτελούν χαρακτηριστικό τοπόσημο της ιστορικής και αστικής ταυτότητας της πόλης. Περιλαμβάνουν σπουδαία ερείπια όλων των κύριων περιόδων ανάπτυξής τους. Τα τείχη της πόλης καθιστούν ορατά στον επίσκεπτη, που θα θελήσει να τα περπατήσει σε όλο το μήκος τους, πάνω από 2.000 χρόνια αλλαγής του αστικού περιβάλλοντος του Γιόρκ. Τα μεσαιωνικά τείχη του Γιόρκ αποτελούν σήμερα διατηρητέο μνημείο της Αγγλίας.
Έχουν ύψος 4 μέτρα και πλάτος 1,8 μέτρα. Τα αρχικά τείχη χτίστηκαν από τους Ρωμαίους το 71 μ.Χ. και αργότερα επεκτάθηκαν και ισχυροποιήθηκαν από τους αυτοκράτορες Σεπτίμιο Σεβήρο και Κωνσταντίνο. Χαρακτηριστικό του ρωμαϊκού τείχους ήταν οι οκτώ πολυγωνικοί πύργοι, από τους οποίους μόνο ένας παραμένει μέχρι σήμερα άθικτος και βρίσκεται στους Κήπους του Μουσείου. Οι Βίκινγκς αναστήλωσαν τα τείχη, ενώ κατά τον Μεσαίωνα κατασκευάστηκαν περιμετρικά προμαχώνες και τάφρος για την ενίσχυση της άμυνας της πόλης. Τη βικτωριανή εποχή τα τείχη του Γιόρκ αναστηλώθηκαν και επεκτάθηκαν για να καλύψουν περισσότερες περιοχές της πόλης.
Τα τείχη διαθέτουν έξι πύλες, από τις οποίες οι τέσσερις είναι οι πύλες της παλιάς πόλης. Η παλαιότερη από αυτές είναι η πύλη Bootham που χρονολογείται από τη ρωμαϊκή εποχή. Ήταν μια από τις τέσσερις πύλες του ρωμαϊκού οχυρού και βρίσκεται κοντά στον Καθεδρικό ναό. Η πύλη υπέστη ζημιές κατά τον αγγλικό εμφύλιο πόλεμο και ξαναχτίστηκε τους επόμενους αιώνες. Η πύλη Walmgate είναι σήμερα η πιο ολοκληρωμένη από τις τέσσερις κύριες πύλες της πόλης. Το παλαιότερο τμήμα της είναι μια πέτρινη αψίδα του 12ου αιώνα, ενώ το φρούριο στο μπροστινό μέρος της χρονολογείται από τον 14ο αιώνα. Κάηκε από τους επαναστάτες το 1489 και καταστράφηκε κατά την πολιορκία του 1644. Η πύλη Micklegate είναι η πιο σημαντική πύλη του Γιόρκ. Αποτελούσε την τελετουργική πύλη, από την οποία οι μονάρχες της Αγγλίας έμπαιναν στην πόλη από το νότο. Πάνω από την πύλη εκτίθεντο για αιώνες τα κεφάλια προδοτών και επαναστατών. Η υψηλότερη και μεγαλύτερη πύλη της παλιάς πόλης του Γιόρκ είναι η Monk. Χρονολογείται από τον 14ο αιώνα και αποτελούσε ένα αυτοτελές φρούριο.
Το Μουσείο βρίσκεται στο χώρο του κάστρου του Γιόρκ (Eye of York). Εκατοντάδες χρόνια ιστορίας του Γιόρκ παρουσιάζονται με φαντασμαγορικό τρόπο στους επισκέπτες – από την παγκοσμίου φήμης βικτωριανή οδό Kirkgate μέχρι τη συνάντηση με διαβόητους κρατούμενους (Richard Turpin) στα τρομακτικά κελιά και τη ξέφρενη δεκαετία του ’60. Επιπλέον, οι γκαλερί και οι εκθέσεις του μουσείου διαθέτουν πολλούς πίνακες και αντικείμενα που ζωντανεύουν το παρελθόν και υπόσχονται καινοτόμους τρόπους εκμάθησης της ιστορίας της πόλης.
Ιδρύθηκε το 1938 από τον Βρετανό γιατρό και ερασιτέχνη αρχαιολόγο John Lamplugh Kirk προκειμένου να στεγάσει τη μεγάλη συλλογή αντικειμένων που κατείχε από τις δράσεις του ως αρχαιολόγος. Ο χώρος του μουσείου περιλαμβάνει το κτίριο των γυναικείων φυλακών του Γιόρκ, καθώς και τη φυλακή των οφειλετών (Debtor’s Prison). Η συλλογή του Kirk στεγάστηκε αρχικά στο κτίριο των γυναικείων φυλακών του Γιόρκ. Μετά το θάνατο του, η επιμελητής του μουσείου Violet Rodgers πρόσφερε στο κοινό μια διαδραστική εμπειρία αφήνοντας τους επισκέπτες να αγγιζουν τα διάφορα εκθέματα της συλλογής.
Ένα από τα πιο αξιόλογα εκθέματα του μουσείου του κάστρου είναι η οδός Kirkgate, πιστή αναπαράσταση ενός δρόμου της ύστερης βικτωριανής εποχής (1870-1901). Δημιουργήθηκε από τον ιδρυτή του μουσείου Dr. John L. Kirk. Ο Kirk ήθελε να δημιουργήσει ένα σκηνικό δρόμου, όπου οι άνθρωποι θα ένιωθαν ότι μεταφέρονταν σε μια περασμένη εποχή. Πολλά καταστήματα και τοποθεσίες στο σκηνικό αυτό πήραν τα ονόματά τους από αληθινές επιχειρήσεις που λειτουργούσαν την ύστερη βικτωριανή εποχή.
Η έκθεση για τη δεκαετία του ‘60 στοχεύει να αναπαραστήσει το πνεύμα αυτής της συναρπαστικής δεκαετίας, η οποία σημαδεύτηκε από σημαντικές αλλαγές σε πολλούς τομείς της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής. Η γκαλερί χρησιμοποιεί εμβληματικά αντικείμενα από τις συλλογές κοινωνικής ιστορίας, τέχνης, μόδας, στρατιωτικού εξοπλισμού και αστρονομίας, με σκοπό να φέρει στον επισκέπτη την ατμόσφαιρα της δεκαετίας του 1960.
Ο χώρος των κελιών αναπαριστά τη ζωή στις φυλακές και στεγάζεται στο κτίριο της φυλακής των οφειλετών. Στο πίσω μέρος του μουσείου βρίσκεται ο μύλος Raindale. Είναι ένας μύλος των αρχών του 19ου αιώνα, που ανακατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1960 και είναι σήμερα πλήρως λειτουργικός.
