Ελευσίνα. Στο άδυτο των Μυστηρίων

Η Ελευσίνα είναι πόλη στη Δυτική Αττική και ομώνυμος δήμος. Αποτελούσε μια από τις πέντε ιερές πόλεις της αρχαίας Ελλάδας και ήταν γνωστή για το ιερό της Δήμητρας, στο οποίο τελούνταν τα Ελευσίνια Μυστήρια. Έχει κηρυχτεί Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2021.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η Ελευσίνα ήταν δήμος της Ιπποθοωντίδας φυλής της Αττικής. Ο Στράβωνας στο έργο του Γεωγραφικά (Θ΄1.20) αναφέρει ότι, την πόλη ίδρυσε ο Κέκροπας μαζί με άλλες έντεκα στην Αττική και αργότερα ο Θησέας την ένωσε με την Αθήνα.

Γεωγραφικά Θ΄1.20

"Κέκροπα πρῶτον εἰς δώδεκα πόλεις συνοικίσαι τὸ πλῆθος, ὧν ὀνόματα Κεκροπία Τετράπολις Ἐπακρία Δεκέλεια Ἐλευσὶς Ἄφιδνα (λέγουσι δὲ καὶ πληθυντικῶς Ἀφίδνας) Θόρικος Βραυρὼν Κύθηρος Σφηττὸς Κηφισιά * * * πάλιν δ᾽ ὕστερον εἰς μίαν πόλιν συναγαγεῖν λέγεται τὴν νῦν τὰς δώδεκα Θησεύς. ἐβασιλεύοντο μὲν [οὖν οἱ Ἀθηναῖοι] πρότερον, εἶτ᾽ εἰς δημοκρατίαν μετέστησαν”

ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ

Στην Ελευσίνα υπήρχε κατά την αρχαιότητα το ιερό της θεάς Δήμητρας, στο οποίο τελούνταν τα Ελευσίνια Μυστήρια. Ο χώρος του ιερού ήταν μεγάλος και περιλάμβανε πολλά οικοδομήματα. Το πιο σπουδαίο από όλα ήταν το Τελεστήριο, όπου τελούνταν τα Μυστήρια με τη συμμετοχή των μυστών, που έφταναν από την Αθήνα μέσω της Ιεράς Οδού.

Η είσοδος στο ιερό γινόταν από τα Μεγάλα Προπύλαια, που κτίστηκαν τον 2ο αιώνα μ.Χ. και ήταν το ίδιο εντυπωσιακά με τα Προπύλαια της Ακρόπολης των Αθηνών. Στη συνέχεια η πομπή των μυστών περνούσε μέσα από τα Μικρά Προπύλαια, τα οποία στηρίζονταν σε καλαίσθητους κίονες και Καρυάτιδες.

Δεξιά των Μικρών Προπυλαίων υπήρχε το Πλουτώνειο. Ήταν το ιερό σπήλαιο, στο οποίο σύμφωνα με τη μυθολογία, άρπαξε ο Άδης την Περσεφόνη. Ο επισκέπτης μπορεί να διακρίνει ακόμα τη βάση του μικρού ναού που υπήρχε μπροστά από το σπήλαιο.

Το Τελεστήριο

Το Τελεστήριο ήταν ο ναός της θεάς Δήμητρας, μέσα στο οποίο τελούνταν τα Ελευσίνια Μυστήρια. Ήταν μια ορθογώνια αίθουσα με 42 κίονες που πήρε την τελική της μορφή κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. Περιμετρικά της αίθουσας υπήρχαν εδώλια για τους 3.000 μύστες που παρακολουθούσαν τα Μυστήρια. Στην εξωτερική πλευρά του Τελεστηρίου κτίστηκε γύρω στον 4ο αιώνα π.Χ. η Στοά του Φίλωνα από πεντελικό μάρμαρο.

Στη στέγη του Τελεστηρίου υπήρχε φεγγίτης για να μπαίνει το φως στο εσωτερικό της αίθουσας. Εντός της αίθουσας υπήρχε επίσης ένα μακρόστενο δωμάτιο που ονομάζονταν «Ανάκτορο», στο οποίο φυλάσσονταν τα ιερά αντικείμενα των Μυστηρίων και εισέρχονταν μόνο ο ιεροφάντης.

Άλλα οικοδομήματα

Πολλά από τα κτίσματα που υπήρχαν στο ιερό της Δήμητρας στην Ελευσίνα κατασκευάστηκαν τη ρωμαϊκή περίοδο. Μπροστά από τα Μεγάλα Προπύλαια υπήρχε ο ναός της Άρτεμης Προπυλαίας, ερείπια του οποίου συναντά και σήμερα ο επισκέπτης. Επίσης στον ίδιο χώρο υπάρχει ακόμα το «Καλλίχορον φρέαρ» του Ομηρικού ύμνου προς τη Δήμητρα και η «Εσχάρα», στην οποία έβαζαν τα σφάγια των θυσιών προς τους θεούς.

Ερείπια του μικρού ναού στο Πλουτώνειο

Πλουτώνειο

Η Στοά του Φίλωνα στο βάθος

Τελεστήριο

Μικρά Προπύλαια

Η Εσχάρα

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Το μουσείο βρίσκεται εντός του αρχαιολογικού χώρου και περιέχει ευρήματα από τις ανασκαφές. Μερικά από τα πιο σημαντικά και εντυπωσιακά είναι η κεφαλή της Καρυάτιδας που στήριζε τα Μικρά Προπύλαια και το αναθηματικό ανάγλυφο που παριστάνει τον Τριπτόλεμο ανάμεσα στη Δήμητρα και την Περσεφόνη.