Το ανάκτορο του Νέστορα
Κωνσταντίνος Νέζης
06/07/2023
Menu
Κωνσταντίνος Νέζης
Τα Ρωμαϊκά Λουτρά στο Μπάθ της Αγγλίας είναι τα πιο καλοδιατηρημένα ιαματικά λουτρά του αρχαίου κόσμου στη Βόρεια Ευρώπη. Οι επισκέπτες ταξιδεύουν 2000 χρόνια πίσω και μπορούν να θαυμάσουν από κοντά ολόκληρο το συγκρότημα των λουτρών. Στο μουσείο εκτίθενται σημαντικά ευρήματα της εποχής εκείνης με κυριότερα τo αέτωμα του ναού της Sulis Minerva και τα χιλιάδες νομίσματα που έριχναν οι πιστοί στην Ιερή Πηγή (Sacred Pool) ως τάματα στη θεά.
Τα Ρωμαϊκά Λουτρά και ο ναός της Sulis Minerva χτίστηκαν τον 1ο αιώνα μ.Χ. Ήταν ένα δύσκολο τεχνικά έργο που απαιτούσε εξειδικευμένες γνώσεις μηχανικής. Οι Ρωμαίοι διέθεταν τις ικανότητες και τα μέσα για αυτό.
Σε πρώτη φάση αποξήραναν το υγρό έδαφος γύρω από την ιερή πηγή και άρχισαν να μπήγουν ξύλα βελανιδιάς βαθιά μέσα στη λάσπη για να το σταθεροποιήσουν. Έπειτα έχτισαν γύρω από την πηγή δεξαμενή ύψους δυο μέτρων, την οποία επίστρωσαν με φύλλα μόλυβδου για να είναι στεγανή. Από την ιερή πηγή ξεκινούσε ένας κεντρικός αγωγός που έφερνε το ζεστό νερό στα λουτρά. Ο κεντρικός αγωγός ήταν αψιδωτός και διατηρείται ακόμα σε πολύ καλή κατάσταση. Μέσω σωλήνων το ζεστό νερό διαμοιράζονταν στα πολλά δωμάτια των λουτρών. Στην κατασκευή τους εργάστηκαν μηχανικοί, ξυλοκόποι, τοπογράφοι και έμποροι. Ο μόλυβδος προήλθε από τα ορυχεία των λόφων Mendip, οι κεραμικές πλάκες από εργαστήρια κεραμικής του Wiltshire στα ανατολικά και η ξυλεία από τα γύρω δάση του ποταμού Avon.
Η κατασκευή των Ρωμαϊκών Λουτρών ήταν ένα επίτευγμα της ρωμαϊκής μηχανικής και διήρκεσε περίπου 15 χρόνια. Tο 75 μ.Χ. βρίσκονταν σε πλήρη λειτουργία. Γύρω από τα λουτρά αναπτύχθηκε η πόλη του Μπάθ, γνωστή στα ρωμαϊκά χρόνια ως Aquae Sulis. Ο Έλληνας γεωγράφος Πτολεμαίος τον 2ο μ.Χ. αιώνα την αναφέρει ως Aquae Calidae. Οι βαρβαρικές επιδρομές από το βορρά τον 4ο και 5ο αιώνα και η άνοδος της στάθμης των νερών του Avon έφεραν τη σταδιακή παρακμή του Μπάθ.
Τον 12ο αιώνα χτίστηκαν λουτρά στο χώρο της παλιάς ρωμαϊκής δεξαμενής στην ιερή πηγή. Προς τιμή του βασιλιά που επισκέπτονταν το Μπάθ το Μεσαίωνα λέγονταν King’s Bath. Ασθενείς με λέπρα και άλλες δερματικές παθήσεις έκαναν το μπάνιο τους στα ζεστά νερά για να γιατρευτούν. Αργότερα τον 16ο αιώνα κατασκευάστηκαν νέα λουτρά για τη βασίλισσα (Queen’s Bath) νότια της πηγής. Η φήμη των νερών ως ιαματικών οδήγησε στην κατασκευή του πρώτου Pump Room το 1706 για την ελίτ της εποχής πάνω από την Ιερή Πηγή. Οι ανασκαφή των Ρωμαϊκών Λουτρών ξεκίνησε το 1878 από τον αρχιτέκτονα και τοπογράφο Charles Davis. Το 1897 έγιναν επισκέψιμα για το κοινό, ενώ οι εργασίες συντήρησης και ανάδειξης τους διαρκούν έως σήμερα.
Το συγκρότημα των λουτρών ήταν πολύ κομψό αρχιτεκτονικά και διαιρούνταν σε τρία μέρη. Η κύρια είσοδος βρίσκονταν βόρεια δίπλα στην Ιερή Πηγή απέναντι από το ναό της Sulis Minerva. Στο δυτικό τμήμα υπήρχαν δωμάτια με σάουνες και στο ανατολικό τρεις θερμαινόμενες πισίνες.
Με την είσοδο του στα Λουτρά, ο λουόμενος πήγαινε στα αποδυτήρια (apodyterium), όπου άφηνε τα ρούχα του. Η Μεγάλη Πισίνα ήταν η καρδιά του συγκροτήματος των Ρωμαϊκών Λουτρών. Ήταν ορθογώνια και περιτριγυρισμένη από ευρείς διαδρόμους επενδυμένους με λευκές πλάκες. Οι πλάκες του πυθμένα της ήταν επενδυμένες με φύλλα μόλυβδου για να εμποδίζουν το κρύο νερό του εδάφους να παγώνει την πισίνα. Οι λουόμενοι χαλάρωναν στα έξι δωμάτια που υπήρχαν τριγύρω. Η πισίνα είχε βάθος 1,5 μέτρα και σκαλοπάτια σε κάθε πλευρά της.
Εκτός της μεγάλης πισίνας υπήρχαν και δωμάτια με μικρότερες πισίνες, που λέγονταν tepidarium. Εκεί οι λουόμενοι έπαιρναν το μπάνιο τους σε χλιαρό νερό για λίγες ώρες ώστε το σώμα τους να είναι έτοιμο να δεχτεί τις υψηλότερες θερμοκρασίες της σάουνας. Επίσης απολάμβαναν μασάζ από ειδικούς θεραπευτές. Τα δωμάτια με τις σάουνες λέγονταν caldarium. Ο θερμός αέρας διαχέονταν κάτω από το πάτωμα και ζέσταινε όλο το δωμάτιο. Στη σάουνα ο λουόμενος είχε την ευκαιρία να προβάλει το κοινωνικό status του από τον αριθμό των ακολούθων του. Μετά τη σάουνα ακολουθούσε το κρύο μπάνιο σε μια στρογγυλή πισίνα, που λέγονταν frigidarium. Με την επέκταση των Λουτρών προστέθηκε και ένα ακόμα δωμάτιο, το laconicum. Ήταν το δωμάτιο της ξηράς εφίδρωσης. Η θερμοκρασία ήταν υψηλότερη από τη σάουνα και δεν προέρχονταν μόνο κάτω από το πάτωμα, αλλά και από τους τοίχους.
Οι τοίχοι των Λουτρών ήταν διακοσμημένοι με έγχρωμα σχέδια και γεωμετρικά σχήματα. Στην οροφή υπήρχαν παράθυρα που παρείχαν φως σε ολόκληρο το συγκρότημα. Τα λουτρά ήταν ένας χώρος κοινωνικών συναναστροφών. Οι λουόμενοι συζητούσαν μεταξύ τους, έπαιζαν τυχερά παιχνίδια, έτρωγαν και έπιναν.
